Nederland stemt op 15 maart niet alleen voor de Provinciale Staten en (indirect) de Eerste Kamer, maar ook voor het oudste en onbekendste bestuursorgaan, het waterschap. In deze regio staan drie Zwolse GroenLinksers op de kandidatenlijst van de aan GroenLinks en D66 gelieerde waterschapspartij Water Natuurlijk Drents Overijsselse Delta: ondernemer Esmée Pater (32, nummer 6), student Aniek Wierstra (21, nummer 11) en zorgmedewerker Eildert Noorda (42, nummer 15).

Water Natuurlijk is de groene stem in het algemeen en dagelijks bestuur van het waterschap Drents Overijsselse Delta, dat actief is in het gebied dat wordt begrensd door Deventer in het zuiden, Kampen en Steenwijkerland in het westen, de wijk Kloosterveen in Assen in het noorden en Hardenberg in het oosten. Het gebied dus waar we de rivieren de IJssel en de Vecht aantreffen. Water Natuurlijk hoopt acht zetels te scoren en wil tenminste weer één dagelijks bestuurder – ook wel heemraad genoemd - leveren.

Volgens Eildert Noorda en Esmée Pater betekent een groen en progressief waterschapsbeleid het verschil tussen droge of natte voeten in met name provinciehoofdstad Zwolle. Eildert: “Zwollenaren hebben belang bij een progressieve groene stem. Als het flink waait op het IJsselmeer, wordt al het water naar Zwolle opgestuwd. Als er tegelijkertijd via de IJssel en de Sallandse weteringen water deze kant opstroomt dat nergens heen kan, dan wordt Zwolle een verstopte afvoerput. De stad ligt lager dan veel mensen denken. Dankzij de balgstuw bij Kampen zijn er geen problemen ontstaan, de afgelopen jaren, maar blijft hier riskant.”

Esmée: “Wij overdrijven niet. Als de zeewaterspiegel verder stijgt, dan krijg je het overtollige water niet meer de rivieren uit. We hadden zonder al onze dijken en het wonder van de Deltawerken überhaupt niet in Nederland kunnen wonen. In dat opzicht zijn we een heel vindingrijk land maar we zijn ook erg kwetsbaar voor klimaatverandering." Eildert: “Het waterschap gaat in Zwolle op grote schaal investeren in dijkverzwaring. Zijn kerntaak, waterveiligheid, voert het waterschap heel goed uit, maar als Water Natuurlijk blikken we verder. Wij kijken ook naar hoe we ons land groen en biodivers kunnen houden. De urgentie daarvan is nog niet tot alle partijen doorgedrongen.”

Esmée: “Ons waterschap staat voor gigantische uitdagingen. De bescherming tegen hoogwater kost Nederland nu al miljarden en dat bedrag wordt alleen maar groter de komende jaren. Daarnaast moeten we stevige groene en duurzame keuzes maken voor de komende honderd jaar. Veel Zwollenaren denken dat hun stad in het ergste geval 'aan zee' komt te liggen, maar als we niets doen ligt Zwolle op termijn ‘in zee’. Dan overstroomt deze stad. Je ziet dat veel partijen het prima vinden dat alles zoveel mogelijk bij hetzelfde blijft. Die vinden vooral betaalbaarheid en agrarisch gebruik belangrijk. Maar als we in de toekomst een watersnoodramp in Zwolle willen voorkomen, dan moeten we nù handelen."

Esmee Pater staat aan een waterkant. Ze heeft blond haar, en een rode jas aan
“ Niet alle partijen in Drents Overijsselse Delta zien urgentie van groen beleid ”

Het waterschap Drents Overijsselse Delta heeft een algemeen bestuur van 29 leden, dat vanaf maart bestaat uit 25 rechtstreeks door de inwoners gekozen leden en 4 vertegenwoordigers van belanghebbenden. De laatsten bezetten zogenoemde geborgde zetels: 2 voor agrariërs (waren er 4) en 2 voor beheerders van natuurterreinen (was er 1). Het aantal geborgde zetels wordt gehalveerd. Dat was een lang gekoesterde wens van onder andere GroenLinks en D66. Het parlement heeft ja gezegd tegen een wetsvoorstel van de twee progressieve partijen.

Het democratische gehalte van de waterschappen wordt vergroot omdat de inwoners – in waterschapjargon ‘ingezetenen’- meer invloed krijgen op het beleid van het waterschap. Uit het algemeen bestuur worden, na coalitieonderhandelingen, in het waterschap Drents Overijsselse Delta vier dagelijkse bestuurders gekozen. Het dagelijks bestuur wordt geleid door een onafhankelijke, benoemde voorzitter, de dijkgraaf. De vergaderingen van het algemeen bestuur zijn openbaar; die van het dagelijks bestuur niet.

Esmée heeft al vier jaar ervaring opgedaan in het waterschap Drents Overijsselse Delta. Zij is in het huidige algemeen bestuur voorzitter van de fractie ‘bedrijven’. Deze fractie bestaat uit ondernemers. Zij vullen nu nog drie geborgde zetels. Na de verkiezingen bestaat de fractie door toedoen van GroenLinks en D66 niet meer. Esmée heeft daar een dubbel gevoel over. Haar GroenLinkshart zegt: eigenlijk moeten alle geborgde zetels verdwijnen. Haar ondernemershart vindt het jammer dat de fractie ‘bedrijven’ verdwijnt. “De samenwerking was prettig en we waren van toegevoegde waarde in het debat.”

“ Boeren en Water Natuurlijk hoeven helemaal niet tegenover elkaar te staan ”

Esmée is lid van de begeleidingscommissie van de zeven leden tellende GroenLinksfractie in de Zwolse raad en zat vorig jaar in de kandidatencommissie voor de gemeenteraad. Ze woont met haar vriend Stefan en hond Ollie in Zwolle. In het dagelijks leven is zij in de regio Zwolle en Twente actief als regiomanager bij werkgeversorganisatie VNO-NCW Midden. Ze is ook commissaris bij de Rabobank. “Mensen denken dat ondernemerschap en bedrijven niet samengaan met groen en links. Dat is een groot misverstand.”

Het was voor Esmée – nummer 6 op de lijst - “een logische stap” zich na het opheffen van de fractie ‘bedrijven’ als kandidaat te melden bij Water Natuurlijk. Ze zal ook in die partij haar ondernemersstem laten horen. ”Bij de kandidatenselectie omschreven sommige mensen mij als een vreemde eend in de bijt omdat ik heel veel doe met bedrijven en economie. Maar bedrijven zijn juist een groot deel van de oplossing van veel problemen waarmee het waterschap zich bezighoudt. Bij en met bedrijven kun je grote stappen zetten bij het oplossen van die problemen.”

Een mooi voorbeeld van een duurzame bedrijfsmatige toepassing is een slibvergister, die in rioolwaterzuiveringsinstallaties het restproduct slib kan omzetten naar groen biogas. Dat gas kan worden gebruikt bij industriële processen. Je kunt er bijvoorbeeld kassen mee verwarmen. Esmée: “Zo’n vergister kost veel geld maar nu wordt al dat slib gewoon weggegooid. Water Natuurlijk wil investeren in dit soort slimme projecten. Duurzaamheid en circulariteit moeten de norm zijn bij het beleid van het waterschap. Wij proberen te voorkomen dat groen beleid niet of te langzaam wordt uitgevoerd.”

Eildert Noorda, nummer 15 op de lijst, is zo’n tien jaar actief voor GroenLinks. In de vorige zittingsperiode was hij lid van de Zwolse gemeenteraad. Op dit moment is hij burgerraadslid. Eildert studeerde journalistiek in Zwolle, maar werkt in de zorg. Hij woont in de provinciehoofdstad met zijn kat Thymo. Als raadslid zette Eildert zich in voor meer biodiversiteit door het verfijnen van het gemeentelijke maaibeleid. Ook zorgde hij ervoor dat Zwolle het landelijke Schone Lucht Akkoord (SLA) ondertekent. Eildert pleitte met succes voor het behoud van park de Nooterhof en natuur-inclusief bouwen.

Esmee Pater en Aniek Wierstra leunen op een houten hek

De nummer elf op de lijst van Water Natuurlijk, Aniek Wierstra, is vierdejaars student Ruimtelijke Ontwikkeling en Klimaat & Management bij Saxion in Deventer. Zij woont in Zwolle met haar kat Lutje. Aniek was begin 2022 kandidaat voor de Zwolse gemeenteraad voor GroenLinks. Zij kreeg veel voorkeurstemmen, maar kwam tot haar spijt niet in de raad. Het moet wel erg meezitten willen Aniek en Eildert worden verkozen in het algemeen bestuur van het waterschap, maar Esmée acht de kans dat zij weer in het algemeen bestuur belandt “redelijk groot.”

Esmée hoopt dat het nieuwe algemeen bestuur een stuk opschuift naar links en een diversere samenstelling krijgt. “Het bestuur is nu zeer conservatief, met veel witte vijftigplus mannen. De verhoudingen zijn scheef want de boeren zijn oververtegenwoordigd. De nieuwe boerenfractie wordt kleiner, maar het kan zomaar zijn dat er straks toch weer veel mensen met een agrarische achtergrond in het algemeen bestuur zitten.”

Esmée beklemtoont dat de sfeer en samenwerking in het algemeen bestuur goed is, maar verwacht wel meer polarisatie in de komende periode. "Er komen meer kleine partijen bij en de zorgen voor bijvoorbeeld de kwaliteit van het water worden groter. We zitten in Nederland ver onder de Europese normen. Ons waterschap doet het qua waterkwaliteit goed in vergelijking met andere gebieden, maar nog lang niet goed genoeg. We zijn de beste in een klas met alleen maar onvoldoendes. We weten vaak niet welke stoffen er precies in ons water zitten en waar ze vandaan komen. Ook agrariërs spelen hier een belangrijke rol in, juist ook bij de oplossingen."

"Veel partijen aan de conservatieve kant steunen het beleid om alles met mate te doen en veel bij hetzelfde te houden. Ze willen vooral geen te grote veranderingen doorvoeren, terwijl wij allemaal - ook de agrariërs - veel belang hebben bij schoon water. Ik hoop dat we in de komende zittingsperiode gezamenlijk op zoek kunnen gaan naar een nieuw soort agrarische bedrijvigheid.” Eildert: “Bij andere partijen zie je veel korte termijn denken. Er spelen economische belangen. Maar we moeten allemaal bijdragen aan oplossingen en waar nodig offers brengen. Dus ook de boeren.”

“Wij zijn niet tegen boeren. Ze moeten alleen duurzamer gaan werken. Boeren zijn door partijen als VVD en CDA met een hoogproductief kluitje in het riet gestuurd. Er moet nu echt een ander systeem komen waarover we op een open en eerlijke manier met de boeren en de samenleving in gesprek kunnen gaan om redelijke oplossingen te bereiken” Esmée: “We moeten de boeren perspectief bieden. Er zijn er nu al veel die het anders willen doen. Ik erger me aan het denken over boeren. De meesten zijn niet onredelijk. We hoeven helemaal niet tegenover elkaar te staan.”

“ Waterschap moet leren water vast te houden. Droogte is onze nieuwe vijand ”

Niet alleen de waterkwaliteit is zorgwekkend. Ook de kunstmatig laag gehouden waterstand in deze regio is een probleem. Het waterschap verhoogt het grondwaterpeil liever niet omdat boeren dan met hun trekkers hun land niet meer kunnen bereiken en bewerken. Hun grond wordt te nat. Eildert: “De boeren hebben ook belang bij een hogere waterstand. Zonder water kun je geen gewassen laten groeien en dan heb je geen voedsel meer. Geen water, geen voedsel. Droogte is onze nieuwe vijand. We zijn koning in water afvoeren maar water vasthouden, dat is een nieuwe sport die ook nog eens heel veel geld kost.”

Esmée: “Het zou echt beter zijn als het grondwaterpeil wordt verhoogd. Nu staan huizen te verdrogen, met houtrot in de heipalen. Bij Dalfsen kun je als recreatievaarder problemen krijgen door een te lage waterstand. Nederland is òf te nat òf te droog. De balans is zoek.” Eildert: “We hebben een ernstig droogteprobleem. De droogte is geen exces meer. Met zomers je tuintje niet sproeien en geen zwembadjes vullen los je dat probleem niet op. We moeten naar een landbouwmodel toe waarbij boeren meer akkerbouw bedrijven en stukken land plas-dras laten zijn voor de weidevogels.”

“Zonder water geen bloemen; zonder bloemen geen wilde bijen en andere insecten. Zonder insecten als voedsel verdwijnen de vogels; zonder bestuiving groeien landbouwgewassen niet. Alle leven is afhankelijk van water. Gelukkig wordt dat voor de meeste mensen steeds duidelijker. De winters worden warmer, de zomers heter. In Europees verband kunnen we het tij nog wel deels keren. We moeten de moed niet verliezen. Maar we moeten wel nationaal en internationaal beter samenwerken.”

Esmée: “Het paradoxale is: er valt in Nederland op zich wel genoeg regen. We zijn alleen te goed in het lozen van het water. Er ontstaan in ons waterschap weinig excessieve situaties meer waardoor mensen de relevantie van de waterschappen niet zien. Een dijkgraaf uit Zeeland heeft eens gezegd: het beste dat een waterschap kan overkomen, is een watersnoodramp. Natuurlijk wenst niemand zo’n ramp, maar het gevolg ervan is wel dat mensen zien hoe belangrijk waterschappen zijn.” Esmée en Eildert maken zich niet alleen zorgen over wateroverlast maar ook over watertekorten.

Eildert: “Zwolle heeft in het kader van de klimaatadaptatie onder het Stationsplein een wateropvang gemaakt. We kunnen zelfs bij de meest extreme buien in de ondergrondse fietsenkelder water opvangen. Dit soort maatregelen moeten we op meer plaatsen nemen want extreem weer zal door de klimaatverandering steeds vaker voorkomen.” Esmée: “Er wordt onder andere in Zwolle gelukkig steeds meer natuurinclusief gebouwd met wadi’s en pleinen waarmee je water kunt bewaren. We moeten ons water beter en op een natuurlijke manier vasthouden, met bredere rivieren met meer waterbergingen.”

Eildert: “Het is zaak te blijven werken aan een wereld die we niet als plaagdier kapotmaken maar leren beheren op een fatsoenlijke, ecologische manier. Je kunt als burger een boel bereiken met gezellige geveltuintjes en groene daken. Je kunt ook minder gaan vliegen en je auto de deur uitdoen. Je kunt vegetariër worden en bij het waterschap subsidie aanvragen om een waterton aan te schaffen. Als iedereen een ton met duizend liter regenwater in de tuin heeft staan, dan hoef je minder drinkwater uit de kraan te halen.” Esmée: “Leg als burger je woonomgeving niet vol met beton. Leef met de natuur en omarm het water. Dan word je deel van de oplossing.”

Eildert Noorda staat aan een waterkant. Hij heeft een zwarte jas en een bruine broek aan