Landbouw, natuur en water

Landbouw en voedselconsumptie

Voor veel boeren pakt de huidige bulkproductie, grotendeels voor de export bestemd, slecht uit. Geïmporteerd veevoer, kunstmest en gewasbeschermingsmiddelen kosten een vermogen, terwijl agrarische producten soms slechts bodemprijzen opleveren. Technische innovaties om uit de stikstofcrisis te komen, zoals staltechnieken, werken onvoldoende, zijn duur en dwingen boeren nog meer te groeien, waarvan alleen de agro-industrie en de banken profiteren. GroenLinks wil deze ontwikkeling doorbreken en het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen, mest en water door de landbouw aan banden leggen. Dat moet zeker ook de gezondheid dienen van inwoners die in de nabijheid van veehouderijen wonen.

In de Europese Green Deal en de daaraan gekoppelde ‘Farm to Fork Strategy’, besteedt de Europese Commissie veel aandacht aan technologie en digitalisering. Wij willen dat de provincie de landbouwsector helpt om meer voedsel op een duurzame manier te produceren.

Daarvoor is er wel een dringende transformatie van de huidige agrivoedselketen nodig. In die transformatie zal digitalisering een heel belangrijke rol spelen.

Boeren die vooroplopen met natuurinclusieve kringlooplandbouw laten zien dat het anders kan. Tegen lagere kosten maken zij, rekening houdend met natuur en landschap, gezonder voedsel waarvoor zij een betere prijs krijgen.

Een noodzakelijke voorwaarde om de stikstofcrisis op te lossen en waardevolle natuur te beschermen is onze voedselproductie fundamenteel te veranderen. Zo biedt het omschakelen van voedsel met dierlijke eiwitten naar dat met plantaardige eiwitten, kansen voor de landbouw. Boeren zouden niet alleen hoogwaardig voedsel en minder bulk moeten produceren, zij kunnen ook optreden als hoeder van natuur, waterhuishouding, cultuurlandschap en sociale cohesie.

GroenLinks wil langs die weg af van de gangbare industriële landbouw en natuurinclusieve kringlooplandbouw de nieuwe standaard maken. Dat gaat bijvoorbeeld om biologische landbouw, ‘natte’ landbouw op veenbodems en voedselbossen, waarbij het bevorderen van biodiversiteit en de zorg voor het landschap hand in hand gaan als vaste onderdelen van het boerenbedrijf. Landbouwers die een duurzame omslag willen maken, willen we ondersteunen met een transitiefonds, aantrekkelijke kredieten en juridische en sociale ondersteuning. Zo maken we ons hard voor een houdbaar én sociaal landbouwbeleid en krijgen boeren weer perspectief.

Maatregelen voor de landbouw en voedselconsumptie

De provincie maakt zich met een speciaal transitiefonds sterk voor boeren die de overgang naar biologische/natuurinclusieve landbouw willen maken. Hierbij kan gedacht worden aan het stimuleren van strokenteelt, het (helpen) opstarten van zogeheten herenboeren en het promoten van grondgebondenheid bij veeteeltbedrijven, waardoor er niet meer mest wordt geproduceerd dan op nabijgelegen akkers kan worden verspreid. Een volledig verbod op het gebruik van bestrijdingsmiddelen met ernstige gevolgen voor de gezondheid van mens en milieu maakt hier deel van uit.

De provincie stelt meer geld beschikbaar voor ‘Green hubs’, waar kennis bijeen komt en proeven worden opgezet.

De provincie zorgt ervoor dat het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen zoveel mogelijk wordt teruggedrongen en dat van natuurvriendelijker bestrijdingsmethoden gestimuleerd. Sierteelt, bijvoorbeeld van lelies en bloembollen, wordt verboden.
De provincie stimuleert actief het gebruik van natuurlijke materialen. De provincie geeft daarbij het goede voorbeeld door nieuw eigen vastgoed circulair te realiseren. Gemeenten wordt gevraagd ten minste 25% van hun woningbouwambitie met natuurlijk isolatiemateriaal en houtbouw uit te laten voeren.
De provincie zet erop in dat het verbranden van waardevolle en CO2-intensieve materialen, zoals hout, zoveel mogelijk aan banden wordt gelegd.
De provincie ondersteunt initiatieven voor het tegengaan van voedselverspilling en voor het stimuleren van streekproducten. De provincie maakt voor geschenken uitsluitend gebruik van lokale, duurzaam geproduceerde streekproducten.
De provincie ondersteunt de eiwittransitie, waarbij de consumptie van vlees en zuivel wordt teruggedrongen ten gunste van plantaardig voedsel. De provincie bevordert korte voedselketens om lokale economieën en gezond gedrag te bevorderen.

Bos en natuur

GroenLinks geeft de natuur meer ruimte en werkt aan verbindingen tussen natuurgebieden. Er komen bufferzones rond de Natura 2000-gebieden, wat de mogelijkheid biedt zowel verdroging als het stikstofprobleem op te lossen, de twee voornaamste problemen van de natuur.

De provincie houdt bij de begrenzing van het Natuur Netwerk Nederland (NNN) uitdrukkelijk rekening met populaties van bedreigde planten en dieren. GroenLinks wil dat de provincie alles in het werk stelt om de natuur in natuurgebieden en verbindingszones te beschermen en dat de regels daarover strikter worden bewaakt. Medegebruik van het NNN mag bovendien geen gevolgen hebben voor de natuurwaarden.

De provincie ziet wilde dieren voortaan als onderdeel van de natuur en niet als bedreiging. GroenLinks wil meer biodiversiteit, niet alleen in natuurgebieden, maar ook in weiden, bermen, rotondes, slootkanten, tuinen, het openbaar groen in dorpen en steden, en op daken. Dit biedt een aanblik om van te genieten en is vooral ook hard nodig voor bijen, vlinders, vogels en voor al wat leeft. Meer bloeiende planten betekent ook meer insecten en die zijn van enorm belang als voedsel van andere soorten en als bestuivers in onze natuur en in de land- en tuinbouw.

Om het groene buitengebied te behouden wil GroenLinks dat er kritisch wordt gekeken naar lokale plannen voor grootschalige uitbreidingen met nieuwe woonwijken en bedrijventerreinen. Vooral bedrijventerreinen zijn vaak te ruim opgezet en leggen zo een groot beslag op de groene ruimte. De provincie stelt alles in het werk om gemeenten waar mogelijk binnen de bestaande stads- en dorpsgrenzen te laten bouwen. Overheden en initiatiefnemers worden aangespoord tot herontwikkeling op de plek van leegstaande kantoren en bedrijventerreinen, en op plekken die aan een opknapbeurt toe zijn. Zo blijft het landelijk gebied gespaard en blijven steden en andere woonkernen levendig en compact.

Donkere nachten zijn goed voor het welzijn van mens en natuur. GroenLinks pleit er dan ook voor de nachten in onze provincie zo donker mogelijk te maken: we gaan lichthinder tegen en besparen energie.

Maatregelen voor bos en natuur

Waardevolle oude bossen zijn of worden deel van het Natuur Netwerk Nederland.
De provincie bevordert het verbinden van natuurgebieden. Er wordt nadrukkelijk aandacht besteed aan natuurlijke waterbergingslocaties binnen nieuwe natuurgebieden.
De provincie zet meer dan nu in op ecoducten, faunapassages en rasters langs wegen en kanalen om het aantal verkeersslachtoffers onder bijvoorbeeld dassen en otters terug te dringen.
Een provinciaal landschapsfonds stimuleert aanleg en beheer van bossen, hagen, houtsingels en bloemenstroken in agrarisch gebied. Gekapte bomen dienen minimaal 1 op 1 vervangen te worden door inheemse soorten.
De provincie stimuleert dat landschapsfondsen voor Groene en Blauwe Diensten worden benut voor de versterking van het landschap. De provincie zet in op kennisoverdracht voor vakmanschap in het landschapsonderhoud.
De provincie stimuleert diervriendelijke beschermingsmaatregelen om schade aan landbouwhuisdieren door wilde dieren te voorkomen.
Overijssel wordt een bijenvriendelijke provincie. De provincie geeft zelf het goede voorbeeld door het beheer van haar eigen groen af te stemmen op het bereiken van een zo groot mogelijke soortenrijkdom. Het landschap, de bermen en het openbaar groen worden zo ingericht dat ze aantrekkelijk zijn voor (wilde) bijen en andere insecten.
De provincie ziet wilde dieren als onderdeel van de natuur, niet als bedreiging.
De provincie dringt er bij bedrijven op aan verlichting en reclameborden ’s nachts uit te doen. Ook stimuleert de provincie gemeenten ervoor te zorgen dat gebouwen na 22.00 uur en in de weekeinden niet meer onnodig aangelicht worden. De provincie ondersteunt het Meldpunt Lichthinder.
De provincie zet zich ervoor in dat de openbare verlichting met behoud van de sociale veiligheid ’s nachts wordt gedimd, verlichting alleen daar schijnt waar en wanneer het nodig is en gebruik wordt gemaakt van beweging gestuurde ‘slimme’ verlichting.
De provincie vergroot de diversiteit en levendigheid van dorpskernen door meer ruimte te bieden aan jongeren en nieuwe Nederlanders.

Water

Nederland is een waterland. Bijna 80% van ons water is echter spijtig genoeg van matige tot slechte kwaliteit. De provincie Overijssel is ook heel rijk aan water en de kwaliteit is hier zeker niet beter. Dit bedreigt het leven van talloze dieren en planten die van dit water afhankelijk zijn, maar ook de kwaliteit van ons drinkwater. Schoon water is daarom van levensbelang.

Samen met de waterschappen zorgt de provincie voor schoner water in onze sloten, vijvers, grachten en meren. Hiervoor is het noodzakelijk de bronnen van de vervuiling aan te pakken. De uitspoeling van bestrijdingsmiddelen en meststoffen zoals nitraat en fosfaat naar ons grond- en oppervlaktewater moet worden tegengegaan. Bovendien moet vies rioolwater bij harde regenbuien niet in het oppervlaktewater terecht komen in het geval de capaciteit van de riolering niet toereikend is. GroenLinks wil initiatieven promoten om het regenwater van de riolering af te koppelen en op natuurlijke wijze de grond in te laten zakken. Hierdoor vullen we niet alleen het grondwaterpeil aan, maar voorkomen we ook een overmatige belasting van het rioleringsnetwerk.

Naast het aanpakken van vervuiling is het belangrijk het waterbeheer zo natuurvriendelijk mogelijk uit te voeren. Dit bevordert de provincie onder andere door het verflauwen van taluds, en bij het beheer van de watergangen rekening te houden met het leven in het water. Dit kan door watergangen minder intensief te schonen en alleen in de actieve periode van waterdieren te beheren.

Schoon en voldoende drinkwater is een levensbehoefte. In Overijssel dreigen we binnen een aantal jaar onvoldoende drinkwater te hebben. De provincie moet daarom flink investeren in nieuwe drinkwaterwinningen. Omdat drinkwaterwinningen, net als andere grondwateronttrekkingen, flinke gevolgen kunnen hebben voor natuur, landbouw en woningen moeten deze winningen op plekken komen waar deze invloed het kleinst is, ook als dit meer geld kost. Ook bevordert de provincie het besparen van drinkwater.

Maatregelen voor waterkwaliteit

De provincie verscherpt haar toezichthoudende taken om verdere verontreiniging van bodem en grondwater door het uitspoelen van bestrijdingsmiddelen en voedingsstoffen zoals nitraat en fosfaat te voorkomen.
Samen met de waterschappen verbetert de provincie de waterkwaliteit in sloten.
De provincie bevordert dat oevers langs vijvers en sloten natuurvriendelijk worden ingericht en beheerd, zodat planten het water natuurlijk kunnen zuiveren en de waterkwaliteit verbeteren. Bovendien is het goedkoper, mooier en gunstig voor de biodiversiteit.
Afkoppeling, d.w.z. het scheiden van vuil (afval)water en schoon (regen)water, wordt in Overijssel de norm. Regenwater zakt bij voorkeur weg in de grond of wordt afgevoerd naar sloten en vijvers.
De provincie investeert in nieuwe drinkwaterwinningen op plekken met de kleinste invloed op natuur, landbouw en woningen. Oeverwaterinfiltratie en oppervlaktewater zijn daarbij serieuze opties. Winningen die veel schade aanrichten aan natuurgebieden of woningen worden afgeschaald. Drinkwaterwinningen krijgen voorrang op andere grondwateronttrekkingen.